Daha önce, 1479 sayılı Kanun döneminde Bağ-Kur kapsamındaki engellilere kolaylaştırılmış emeklilik hakkı tanınmamışken, 5510 sayılı Kanun'la birlikte çalışma gücünün en az %40'ını kaybeden sigortalılara bu hak getirildi.
Bu düzenleme uyarınca, ister doğuştan engelli olsun ister sigortalılık süresi içinde çalışma gücünü kaybetsin; %40 ve üzeri çalışma gücü kaybı bulunan tüm Bağ-Kur'lular, gerekli sigortalılık süresi ve prim gün sayısını tamamladıklarında erken emeklilik hakkından yararlanabiliyor.
Çalışma Gücü Kayıp Oranına Göre Emeklilik Şartları
5510 sayılı Kanun kapsamında, Bağ-Kur'luların erken emekliliği "çalışma gücü kayıp oranına" göre belirleniyor.
Kurum Sağlık Kurulu tarafından tespit edilen kayıp oranına göre:
%50 ile %59 arasında olanlara: En az 16 yıl sigortalılık süresi ve 4320 gün,
%40 ile %49 arasında olanlara: En az 18 yıl sigortalılık süresi ve 4680 gün
malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak şartıyla yaş şartı aranmaksızın yaşlılık aylığı bağlanmaktadır.
İşe Başlamadan Önce Malul Olanlar
İlk defa sigortalı olarak çalışmaya başladığı tarihten önce çalışma gücünün %60'ını kaybettiği önceden veya sonradan tespit edilen kişiler, bu hastalık veya engeli sebebiyle malullük aylığından yararlanamıyor.
Ancak malullük aylığından yararlanamayan bu sigortalılara:
15 yıllık sigortalılık süresi ve 3960 prim günü bulunmaları halinde,
Bağ-Kur'dan yaş şartı aranmaksızın yaşlılık aylığı bağlanıyor.
Vergi İndirim Belgesi Zorunlu Değil
Yeni sistemde, Bağ-Kur'lu engelli sigortalıların erken emeklilik başvurusu yapabilmeleri için vergi indirimi belgesi alma zorunluluğu bulunmuyor.
Ancak dikkat edilmesi gereken önemli bir detay var: Prim borcu bulunan kişiler bu haktan yararlanamıyor.
Ayrıca Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), engelli sigortalılar adına re'sen emeklilik işlemi yapmıyor.
Dolayısıyla, kanunda belirtilen süre ve prim koşulları tamamlandığında, emeklilik başvurusunun sigortalı tarafından yapılması gerekiyor.
Engel Oranı ile Çalışma Gücü Kayıp Oranı Aynı Değildir
Sıkça karıştırılan bir konuya da açıklık getirmek gerekiyor:
Hastane sağlık kurulundan alınan engel oranı, SGK tarafından emeklilikte dikkate alınan çalışma gücü kayıp oranı ile her zaman bire bir aynı değildir.
Engel oranı, "Erişkinler İçin Engellilik Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik" esaslarına göre belirlenir.
Oysa SGK, erken emeklilik başvurularında "Maluliyet ve Çalışma Gücü Kaybı Tespiti Yönetmeliği" kapsamında değerlendirme yapar.
Bu nedenle elinizde %55 engel oranı bulunan bir rapor olsa dahi, SGK Sağlık Kurulu'nun tespitine göre çalışma gücü kaybınız %40'ın altında çıkabilir.
Bu fark, çoğu zaman başvurularda yanlış anlaşılmalara neden olmakta ve sürecin uzamasına yol açmaktadır. Dikkat!
Detaylar Hayati Önem Taşıyor
Bağ-Kur'lu engelliler için erken emeklilik artık mümkün.
Ancak doğru bilgiye sahip olmak, prim borcunun bulunmadığından emin olmak ve süreci bilinçli yönetmek çok önemli.
Çalışma gücü kayıp oranı, engelli emekliliğinde en belirleyici kriterdir.
Bu farkı doğru yorumlamak, emeklilik sürecinin hızlanmasını ve hak kayıplarının önlenmesini sağlar.
KAYNAK: bursadabugun.com